วันนี้ผมมีข่าวมาประชาสัมพันธ์เชิญชวนทุกท่านเข้าร่วมงานสัมมนาครับ สัมมนานี้เป็น “งานสัมมนาเชิงปฏิบัติการ (Workshop) และประชุมใหญ่สามัญประจำปี 2561” ของชมรมห้องสมุดเฉพาะ (ชพ.) สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยฯ ซึ่งจัดร่วมกับสำนักหอสมุดกฎหมายมหาชน สานักงานศาลปกครอง
มีหลายคนเริ่มถามผมว่า “หุ่นยนต์จะเข้ามาทำงานแทนบรรณารักษ์ได้หรือไม่” คำตอบที่ผมจะตอบ คงตอบได้ทั้งสองแบบ คือ 1. ทำงานแทนได้ ถ้าลักษณะงานนั้นเป็นงานที่ทำได้แบบซ้ำๆ งานประจำที่ไม่ต้องคิดอะไรเยอะ เช่น การยืมคืน, การ catalog, การเตรียมตัวเล่ม (ประทับตรา) ฯลฯ 2. ทำงานแทนไม่ได้ ถ้าลักษณะงานที่ต้องใช้ความคิด หรือ งานที่ต้องใช้จิตใจในการให้บริการ เช่น การถามตอบคำถามเชิงลึก, การแนะนำหนังสือที่ควรอ่าน, การช่วยเหลือด้วยความเห็นอกเห็นใจ
ก่อนอื่นต้องขอเกริ่นถึงที่มาของหัวข้อนี้ก่อนเพราะว่า ความตั้งใจที่แท้จริงของการเขียนบล็อกวันนี้มาจาก หลายคนถามถึงแนวทางในการออกแบบห้องสมุดสำหรับเด็ก แต่ เอ๊ะ หัวข้อพูดถึงการออกแบบห้องสมุดทั่วๆ ไป ใช่ครับ ขอย้ำอีกครั้งว่าวันนี้ขอนำเสนอเรื่องการออกแบบห้องสมุดในภาพกว้างๆ ก่อน แล้วเดี๋ยวถ้ามีโอกาสจะเขียนเฉพาะของห้องสมุดเด็กอีกที
วันนี้ได้มีโอกาสกลับมาอ่านบล็อกของบรรดาผู้บริหารห้องสมุดที่ประสบความสำเร็จ แล้วเจอเรื่องหนึ่งที่่น่าสนใจมาก คือ “การจัดการความเปลี่ยนแปลง” หรือ “Change Management” ซึ่งได้กล่าวถึงความท้าทายจริงๆ ของเรื่องนี้ว่า การเปลี่ยนแปลงในเชิงเทคโนโลยี กระบวนการทำงาน จริงๆ แล้วไม่ยาก แต่ความยากอยู่ที่ “คน” เพราะ จะเริ่มต้นเปลี่ยนแปลง หรือ สิ้นสุดการเปลี่ยนแปลง “คน” คือ สิ่งแรกที่ต้องจัดการ
อนาคตของห้องสมุดจะเป็นอย่างไร อะไรที่เป็นเรื่องใหม่ๆ ในวงการห้องสมุด ในฐานะคนทำงานห้องสมุดเราต้องรู้อะไร แล้วเราต้องติดตามเรื่องไหนเป็นพิเศษ วันนี้ผมขอแนะนำให้เราเข้าไปอ่าน “Library of the future” โดย ALA “Library of the Future” ประกอบด้วยข้อมูล – โครงการ “Center for the Future of Libraries” – รายชื่อ Advisory Group – Blog หรือ รวม feed บทความจาก ALA ที่น่าสนใจ – Engage – Trend ซึ่งเนื้อหาที่ผมอยากเน้นให้เพื่อนๆ ได้รู้จัก หลักๆ อยู่ที่หน้า Trend ภายใต้หัวข้อ Trend ได้มีการแบ่งหมวดหมู่ของ Trend ออกเป็น 7 กลุ่ม ดังนี้ 1) Society 2) Technology 3) Education 4) Environment 5) Politics (and Government) 6) Economics 7) Demographics ซึ่งแต่ละกลุ่ม/หมวดหมู่จะแบ่งด้วยสีตามภาพที่ผมแนบมาด้วย เอาหล่ะครับ ทีนี้เรามาดูกันดีกว่าว่ามี keyword อะไรที่น่าสนใจ ที่ทำให้เราต้องติดตามบ้าง – Aging Advances – Anonymity – Badging – Basic Income – Blockchain – Co-Working…
เคยเห็นตู้กดน้ำแบบหยอดเหรียญ ตอนนี้มีขนม มาม่า ผลไม้ … ขายได้ทุกอย่างผ่าน Vending machine และเครื่อง Vending machine ในปัจจุบันก็ไม่ได้รับแค่เหรียญกับธนบัตรอีกแล้ว เพราะตอนนี้สามารถเชื่อมต่อกับ e-wallet (กระเป๋าเงินอิเล็กทรอนิกส์) ได้แล้วด้วย มานั่งคิดๆ ดู แล้วในวงการห้องสมุดสามารถทำอะไรกับเรื่องเหล่านี้บ้างได้มั้ย หากใครไปงานหนังสือสองสามครั้งล่าสุด หรือเพิ่งไปเดินเล่นแถวสยาม เราจะได้เห็นเครื่องจำหน่ายหนังสืออัตโนมัติของร้าน Zombie Book
ในปีที่ผ่านมา ผมได้มีโอกาสไปบรรยายให้ห้องสมุดหลายแห่งฟังเกี่ยวกับแนวโน้มที่น่าสนใจทางเทคโนโลยี ซึ่งบ่อยครั้งผมจะพูดถึง Gartner เป็นหลัก แต่วันนี้ที่ผมจะเขียนให้เพื่อนๆ อ่าน ผมขอหยิบแนวโน้มที่น่าสนใจทางเทคโนโลยีที่เกี่ยวกับวงการห้องสมุดมาเล่าบ้าง ซึ่งคนที่ผมชอบกล่าวถึงบ่อยๆ คงหนีไม่พ้น David Lee King (บรรณารักษ์ด้านไอที Idol ของผมเอง) ซึ่งเพื่อนๆ สามารถตามอ่านบล็อกของเขาได้ที่ https://www.davidleeking.com/
แนวโน้มเรื่องการก้าวเข้าสู่ ห้องสมุดสีเขียว กำลังได้รับการยอมรับในหลายประเทศ (ในประเทศไทยก็เช่นกัน) วันนี้ผมจึงขอเริ่มเขียนบล็อกนำเสนอไอเดียต่างๆ (ที่เคยเห็น) เพื่อให้เพื่อนๆ นำไปต่อยอดกับห้องสมุดตัวเอง เริ่มจาก “ปั่นเพื่อชาร์จแบต” ซึ่งผมได้ไอเดียจากห้องสมุดสองแห่งคือ Essex Libraries (ประเทศอังกฤษ) และ Warwick University (ประเทศอังกฤษ) ซึ่งทั้งคู่ได้ใช้แนวคิดนี้สร้างพลังงานสะอาด
ไม่ได้เขียนอะไรแนวสร้างสรรค์มานานแล้ว วันนี้ขอสักบทความหนึ่งแล้วกัน หัวข้อก็ไม่มีอะไรมากแค่ “บรรณารักษ์ที่สร้างสรรค์” ใครๆ ก็อยากเป็น ผมก็เลยไปค้นข้อมูล และก็เจอเส้นทางสู่การเป็น “นักสร้างสรรค์” ปล. เป็นคำแนะนำเล็กๆ แต่ขอนำมาใช้ในวงการบ้าง เพื่อจะมีคนนำไปต่อยอดได้
การออกแบบบริการ (Service Design) ต่างๆ ในห้องสมุดยุคใหม่ เริ่มจากการศึกษาเส้นทางในการใช้บริการของลูกค้า (Customer Journey) ค่อยๆ ดูและพยายามหาโอกาสและแนวทางในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ให้ลูกค้า การสร้างบริการที่ตอบโจทย์ลูกค้ามี 3 แนวทางให้เลือกทำ 1) ต่อยอดบริการเดิมให้มีคุณค่ามากขึ้น 2) สร้างสรรค์บริการในรูปแบบใหม่ 3) เปลี่ยนโมเดลทางธุรกิจและหาหนทางใหม่ๆ ในธุรกิจตนเอง
